Annemarie van Bellegem

Energietekort

Al je organen gebruiken energie, ook als je niets doet. Als je lichaam merkt dat het minder eten en energie krijgt, zal het heel slim omgaan met de energie en voedingsstoffen die er nog zijn. Je lichaam gaat voorraden opmaken en je vetmassa zal afnemen. Ook worden je spieren afgebroken.

Je lichaam gaat in de spaarstand en zal zo minder energie verbruiken: net als een beer in winterslaap. Je krijgt een lagere temperatuur, een tragere hartslag, een langzamere stofwisseling: alles gaat trager werken. Ook komen er bijvoorbeeld donshaartjes (lanugo) op je huid: daarmee houd je jezelf makkelijker warm. Je lichaam zal de belangrijkste organen het meest energie geven: bijvoorbeeld je hart en je hersenen.

Als je na een tijd in de spaarstand weer gaat eten is je lichaam niet direct weer oke. Het heeft, net als de batterij van je telefoon, tijd nodig om weer op te laden.

Elk orgaan in je lichaam kan last hebben van het energietekort. Je raakt ondervoed en kunt er ondergewicht door krijgen. Dat is een te laag gewicht voor je leeftijd, geslacht en lengte. Iemand met anorexia merkt niet altijd dat zijn/haar lichaam last heeft van de tekorten. Het kan dus best zijn dat je helemaal geen klachten hebt terwijl je lichaam wel laat zien dat er tekorten zijn. 


Je lijf is als een telefoon

Hersenen

Bij een energietekort raken signaal stofjes (neurotransmitters) in je hersenen verstoord. Je hersenen ontvangen continu paniek-signalen van je lijf. Dat merk je doordat je je onrustig en angstig voelt, je de drang hebt om te bewegen, je minder goed kunt slapen of rusten en je overgevoelig bent voor prikkels (licht, geluid, tast, geur, smaak). Ook kun je heftiger reageren dan je van jezelf gewend bent.
Bij ondergewicht neemt de hoeveelheid (het volume) van de hersenen af. Oftewel, je brein wordt kleiner!

Je hersenen gaan minder energie besteden aan dingen die niet zo belangrijk zijn voor het overleven. Je kunt je minder goed (langdurig) concentreren, je krijgt geheugenproblemen, bent moe, lusteloos, somber, kunt niet meer zo snel overstappen van het ene naar het andere onderwerp (flexibiliteit in denken), geniet niet meer en hebt geen zin in contact met anderen. Vaak denk je de hele tijd aan eten, dat heeft ook veel invloed op hoe je je voelt. Het is moeilijk om beslissingen te nemen, je stelt vaak dingen uit en bent vooral bezig met dingen die voor jou vertrouwd voelen.

Dit is niet wie je bent! Dit is vooral gedrag wat je krijgt door de eetstoornis en het energietekort.


De gevolgen voor jouw hersenen

Slaap

Er zijn nog veel andere redenen waardoor je minder goed slaapt, bijvoorbeeld door pijn op de plekken waar je botten meer uitsteken zoals je heupen. Soms moet je vaker plassen doordat het hormoon dat het plassen regelt verstoord is geraakt. En soms pieker je veel of droom je van eten waardoor je veel wakker ligt.

De gevolgen voor jouw nachtrust

Hart en bloedvaten

Als je hart in de spaarstand komt door het energietekort, zal het langzamer gaan kloppen (bradycardie) en minder hard knijpen doordat de hartspier dunner wordt. Hierdoor wordt je bloeddruk lager (hypotensie). Bij een lage bloeddruk word je duizelig, sneller moe en kun je flauwvallen. Dat je hartslag laag is merk je vaak niet. Je kunt wel merken dat je hart onregelmatig slaat. Dit kan gevaarlijk zijn, je moet dan door de dokter beoordeeld worden.  

Als je overgeeft of laxeert (poeppillen gebruikt) raak je vooral water en elektrolyten kwijt, vooral kalium. Die zijn belangrijk voor het samenknijpen van je hart. Door tekorten in je elektrolyten kan je hart onregelmatig kloppen (ritmestoornis). Dat is gevaarlijk en kan tot een hartstilstand leiden.

Door een verminderde doorbloeding of zuurstofspanning in je uitstekende lichaamsdelen (handen, voeten, neus, oren) worden deze lichaamsdelen koud. Ook zien ze soms blauw/paars van kleur. 

Voor meer informatie over je hart: [Bouw en werking Hart | Hartstichting](https://www.hartstichting.nl/hart-en-vaatziekten/bouw-en-werking-hart) 


De gevolgen voor jouw hart en bloedvaten

Maag-darmstelsel

Je spijsvertering, het verwerken van voeding, gaat langzamer verlopen bij een energietekort. Je voelt je sneller vol of krijgt zelfs een vervelend gevoel in je bovenbuik. Voor meer informatie over spijsvertering zie: [Wat is je spijsvertering? - Maag Lever Darm Stichting (mlds.nl)](https://www.mlds.nl/spijsvertering/wat-is-je-spijsvertering/).

Ook kun je, doordat je darmen langzamer werken, last krijgen van verstopping (obstipatie): je kunt niet meer makkelijk poepen. Hierdoor kun je een opgeblazen, krampend gevoel hebben in je buik. Voor meer informatie over obstipatie zie [Problemen met poepen bij kinderen | Thuisarts.nl](https://www.thuisarts.nl/problemen-met-poepen-bij-kinderen) of: [Verstopping bij volwassenen | Thuisarts.nl](https://www.thuisarts.nl/verstopping-bij-volwassenen) en: [Ik heb last van verstopping - Maag Lever Darm Stichting (mlds.nl)](https://www.mlds.nl/klachten/verstopping-bij-volwassenen/#:~:text=Diagnose%20van%20verstopping&text=Als%20het%20nodig%20is%2C%20doet,leverarts%20(MDL%2Darts).). 

Het advies is om voldoende energie binnen te krijgen zodat je darmen weer goed kunnen werken, voldoende water te drinken en vezels te eten. Vaak zal de dokter (tijdelijk) medicatie voorschrijven waardoor het poepen weer makkelijker gaat.


De gevolgen voor jouw spijsvertering (maag en darmen)

Lever en suiker

Bij een lage bloedsuiker kun je last krijgen van hoofdpijn, bleekheid, zweten, duizeligheid, slecht zien, trillen en een wisselend humeur. Je bloedsuiker kan ook dalen als je net wat gegeten hebt of als je een eetbui hebt gehad. Je kunt dan dezelfde klachten krijgen. 
Als je deze klachten hebt: drink direct een glas limonade (met suikers) of eet 4 dextro’s en neem daarnaast een boterham of iets anders met langwerkende suikers. Uiteindelijk kun je zelfs flauwvallen en bij een extreem lage bloedsuikerspiegel kun je in coma raken en overlijden.

De gevolgen voor je lever en bloedsuiker

Schildklier

Bij een energietekort zal je schildklier zich aanpassen en je stofwisseling vertragen. Hierdoor krijg je onder andere een lage temperatuur en verstopping. Voor meer informatie over de werking van de schildklier zie:[Werking van de schildklier - Schildklier Organisatie Nederland](https://schildklier.nl/schildklieraandoeningen/de-schildklier/werking-schildklier/). 

De gevolgen voor jouw schildklier

Voortplantingsorganen

# Meisje/vrouwen
Als je al ongesteld bent, kan je ongesteldheid wegblijven, vaak zelfs al voordat het energietekort optreedt. Dat kan komen doordat je lichaam stress voelt of je bijvoorbeeld al erg veel sport waardoor er een tekort aan voortplantingshormonen (FSH, LH) ontstaat. Ook daalt je vrouwelijk hormoon oestradiol. 
Als de ongesteldheid na 6 maanden op gezond gewicht nog niet hersteld is, zal de dokter kijken of er verder onderzoek moet worden gedaan. Het tekort aan vrouwelijke hormonen heeft ook invloed op je botontwikkeling, ontwikkeling tot vrouw en je groei. Ook je borsten worden kleiner. Voor meer informatie over het uitblijven van de ongesteldheid: [Amenorroe (geen menstruatie of niet ongesteld zijn) | De Gynaecoloog](https://www.degynaecoloog.nl/onderwerpen/amenorroe-geen-menstruatie-of-niet-ongesteld-zijn/).

# Jongens/mannen
Door het energietekort zal het lichaam minder testosteron maken. Testosteron is nodig voor de aanmaak van sperma en zorgt voor mannelijke kenmerken zoals lichaamsbeharing, lage stem, meer spiermassa e.a. Ook is het nodig om seksueel opgewonden te raken. Door het tekort zal de ontwikkeling tot man achterblijven. Het tekort aan testosteron heeft ook een slechte invloed op de botontwikkeling.

# Zwangerschap en seksualiteit
Let op: Als je niet ongesteld wordt, kun je wel zwanger worden! Als je niet zwanger wilt worden en wel seks hebt moet je voorbehoedsmiddelen gebruiken. Denk natuurlijk ook aan het voorkomen van SOA’s! Praat er met je dokter over welk voorbehoedmiddel het beste bij jou past. Zie ook: [Home - Anticonceptie](https://www.anticonceptie.nl/).

De pil wordt afgeraden omdat je daarmee niet weet wanneer je ongesteldheid weer hersteld is. Dat herstel is een belangrijk teken van je lijf als het gaat over je gezondheid.

Bij eetstoornissen en een energietekort heb je vaak geen zin meer in seks. Dit kan door een laag testosterongehalte komen. Ook kun je slecht over je lijf denken of zo somber zijn dat je geen seks wilt hebben. Voor meer informatie zie: [Hoe mijn eetstoornis mijn seksleven volledig in bedwang had (vice.com)](https://www.vice.com/nl/article/mb8xny/hoe-mijn-eetstoornis-mijn-seksleven-volledig-in-bedwang-had).



De gevolgen voor jouw voortplantingsorganen

Botten, groei en beenmerg

# Botten
De puberteit is voor je botten een heel belangrijke periode: als puber maak je 40% tot 60% van je botmassa aan. Op je twintigste heb je al zo’n 90% van je botmassa. Rond je dertigste bereik je je ‘piekbotmassa’, de hoogste botmassa van je leven. Tot je veertigste blijven je botten ongeveer even sterk. Daarna is de botafbraak groter dan de botaanmaak, waardoor je botten verzwakken. Bij een energietekort in de puberteit kan de botopbouw niet goed plaatsvinden. Hierdoor heb je meer kans op zwakke en broze botten: botontkalking. Hierdoor breken je botten sneller.

Het enige wat hierbij echt helpt is zo snel mogelijk weer naar een voor jouw lichaam gezond gewicht gaan. Bij meisjes is het belangrijk dat ze weer ongesteld worden. Let er op dat je voldoende vitamine D en calcium neemt, zij zijn belangrijk bij de botopbouw (via groenten, fruit, zuivel, boter en olie). Zie ook: [Vitamine D | Voedingscentrum](https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamine-d.aspx) en: [Calcium | Voedingscentrum](https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/calcium.aspx#:~:text=Calcium%20is%20van%20belang%20voor,een%20rol%20bij%20de%20bloedstolling.).

# Groei
Groeien in de lengte kost onwijs veel energie. Om te kunnen groeien heb je groeihormoon nodig. Als je tijdens de puberteit een energietekort hebt, zal je lengtegroei een tijd stilstaan of zelfs helemaal stoppen. De centimeters in groei die je hierdoor mist worden vaak niet meer ingehaald. Je wordt dan ook niet zo lang als wanneer je geen energietekort had gehad.

# Beenmerg
In je botten zit sponsachtig weefsel, het beenmerg. Vanuit het beenmerg ontstaan o.a. rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes. Wanneer je onvoldoende energie binnenkrijgt zal je beenmerg minder van deze bloedcellen aanmaken. Bij een tekort aan bloedplaatjes kun je sneller blauwe plekken, bloedneuzen of andere problemen van je bloedstolling krijgen. Een tekort aan rode bloedcellen heet bloedarmoede. Daardoor kun je moe en futloos worden. Bij een tekort aan witte bloedcellen kun je sneller ontstekingen krijgen.  


De gevolgen voor jouw botten, groei en beenmerg

Huid en haar

Door de tekorten kun je een droge, ruwe huid krijgen, krijg je sneller wondjes en genezen wondjes langzamer. Ook kun je last krijgen van haaruitval en zwakke nagels die sneller breken. Je lichaam kan extra donshaartjes maken (lanugobeharing) om het lichaam warm te houden bijvoorbeeld op je rug, armen en gezicht. Als je afvalt wordt de beschermlaag onder je huid dunner. Je krijgt dan sneller blauwe plekken of doorligplekken (decubitus). 

De gevolgen voor jouw huid en haar

Spieren

Als je te weinig energie binnenkrijgt met eten en drinken gaat je lichaam energie maken uit je eigen lichaam. Je spieren worden afgebroken om eiwitten uit vrij te maken. Je krijgt dan dunnere en minder sterke spieren. Ook kan je sneller last hebben van spierkrampen. Als je gaat sporten terwijl je niet voldoende energie binnenkrijgt of ondergewicht hebt, word je niet sterker. In plaats van opbouw van spieren, zoals gebeurt als je traint en gezond bent, breek je nog meer spieren af om energie vrij te maken voor het sporten.

De gevolgen voor jouw spieren

Braken en laxeren

# **Braken**
Braken heeft ernstige gevolgen voor je lichaam. Wanneer je eet, begint de spijsvertering direct. Via je mond komt het voedsel in je slokdarm terecht en vervolgens in je maag. In je maag wordt het voedsel gemengd met het maagzuur. Dit maagzuur is heel erg zuur. Je maag zelf heeft een slijmvlieslaag, waardoor de wand van je maag tegen het zuur kan. Je slokdarm en mond hebben niet zo'n beschermlaag. Als je braakt, komt je voedsel gemengd met maagzuur weer terug omhoog. Hierdoor kan het maagzuur onder andere je slokdarm en je tandglazuur beschadigen.Als je je hand gebruikt bij het braken kan je door je tanden wondjes krijgen bij je knokkels (dit heet het teken van Russell). Je speekselklieren kunnen zwellen. Deze zitten onder andere onder je kaak. 

# **Laxeren**
Het gebruik van laxeermiddelen is ook niet oké voor je lichaam. Je krijgt er diarree en krampen van. Ook kunnen je darmen door bepaalde middelen stuk gaan, waar je blijvend last van kunt houden.

# **Vocht en elektrolyten**
Door braken of laxeren kun je een vochttekort krijgen. Hierdoor raken je nieren beschadigd. Ook zorgt braken of laxeren ervoor dat je een daling krijgt in het stofje kalium in je lichaam. Kalium is een elektrolyt en belangrijk voor de geleiding van zenuwprikkels. Het is belangrijk bij de samentrekking van het hart. Als je kalium te laag wordt, krijg je last van spierpijn, een drukkend gevoel op de borst, hartkloppingen en soms pijn of een tintelend gevoel in je armen, voeten of benen. Benader je dokter als je deze klachten hebt.  

# Adviezen
Heb het er met je behandelaar of dokter over als je braakt of laxeert. Zij kunnen je helpen bij het stoppen. Zolang dat nog niet gelukt is, hier een aantal tips: 
* Drink geen zure producten na het braken, spoel je mond met water. 
* Poets je tanden niet direct na het braken.
* Zorg dat je naar de controles bij de tandarts gaat en vraag of ze naar je glazuur willen kijken.

Als je stopt met braken of laxeren, kun je eerst veel vocht vasthouden. Dat is een normale reactie van je lijf op het vochttekort dat het heeft gehad. Dit gaat meestal vanzelf weg.


De gevolgen van braken en laxeren

Nieren en vochthuishouding

# **Nieren**
De nieren verwijderen afvalstoffen uit je bloed. Ze zorgen voor genoeg vocht en zouten in je lichaam, houden je bloeddruk goed en ze maken hormonen. De nieren zijn erg gevoelig voor te weinig vocht/drinken en kunnen hierdoor snel beschadigen, bijvoorbeeld door braken en laxeren. Te veel drinken en niet voldoende plassen door lang ophouden zorgt ervoor dat je blaas overrekt. Dit kan ervoor zorgen dat je je plas niet meer kunt ophouden (incontinentie). Voor meer informatie over je nieren zie: [Hoe werken je nieren? - Nierstichting](https://nierstichting.nl/over-nieren/hoe-werken-je-nieren/).

# **Vochthuishouding**
Het antidiuretisch hormoon (ADH) zorgt ervoor dat de hoeveelheid vocht in je lichaam goed in balans blijft. Door een energietekort kan er te weinig hormoon aangemaakt worden of kan de nier niet meer zo goed reageren op het hormoon. Hierdoor plas je te veel vocht uit. Je kunt dan uitdrogen, je nieren kunnen beschadigen en je elektrolyten raken verstoord waardoor je problemen met je hartspier (zie hart) kunt krijgen.




Gevolgen voor je lichaam Gevolgen voor je lichaam

Gevolgen voor je lichaam